به نقل از «خبرآنلاین»

هفتادمین سالگرد کودتا؛ پاسخ به سؤالات و ابهامات /آیا مصدق پیشنهاد آمریکا (شراکت ۵۰-۵۰) را رد کرد؟

تاریخ انتشار: ۲۶ مرداد ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۸۴۸۵۳۲۶

در آستانۀ هفتادمین سال‌گرد کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ در چند بخش برخی از مهم‌ترین نکات و ابهامات در رد کودتا بودن کودتا یا در نکوهش دکتر محمد مصدق به سبب رد پیشنهادهای میانجی‌گرانه آمریکا را برمی‌رسیم:

۱. برخی انتقاد می‌کنند که دکتر مصدق لجاجت کرد وگرنه می‌توانست پیشنهاد آمریکایی‌ها برای مشارکت ۵۰-۵۰ را بپذیرد ولی به خاطر اصرار بر مالکیت کل شرکت نفت همه را از دست داد.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

این ادعا - که دو سه بار هم دکتر صادق زیباکلام مطرح کرده - اما درست نیست چرا که مصدق اگر اهل مذاکره نبود راهی آمریکا نمی‌شد.

او از هر سفر غیر ضرور پرهیز داشت و اهل سخنرانی و افتتاحیه به سبک امروز و سفرهای طولانی هم نبود اما به آمریکا رفت و روزها و ساعت‌ها مذاکره کرد. اتفاقا مصدق بود که پیشنهاد کرد یک شرکت بی‌طرف و ترجیحا یا مثلا هلندی مدیریت نفت را برای دوره انتقال بر عهده گیرد و آمریکایی‌ها هم پیشنهاد شراکت ۵۰- ۵۰ را مطرح کردند.

شاید بگویید، خوب منتقدان و زیباکلام نیز همین را می‌گویند. بله، اما این نصف واقعیت است و همه واقعیت نیست. زیرا همه واقعیت این است که اگرچه پیشنهاد از آمریکا بود اما آن که نپذیرفت مصدق نبود، بلکه انگلستان بود!

شگفتا که بخش اول را که راست است (‌پیشنهاد شراکت ۵۰-۵۰) می‌گویند ولی بخش دوم را که رد پیشنهاد از جانب انگلیسی‌هاست نمی‌گویند و به مصدق نسبت می‌دهند و می‌گویند او با ۵۰-۵۰ مخالف و خواستار صندوق مشترک و فرمول موقت مدیریت بانک جهانی بود.

بله، با چند گزینه رفته بود اما آنچه امریکا به عنوان میانجی اختلاف ایران و بریتانیا پیشنهاد داد همان شراکت ۵۰-۵۰ بود. منتها مصدق نبود که رد کرد. بریتانیا رد کرد. بهترین سند همان است که آقای علی مرادی مراغه‌ای تاریخ‌پژوه به آن دست یافته است. سند محرمانه یا فوق سری یا تازه آزاد شده هم نیست. کتاب خاطرات دین آچسون وزیر خارجه دولت هری ترومن است. کتابی ۸۵۰ صفحه‌ای که متاسفانه به فارسی ترجمه نشده است با ‌عنوان: « ‌حضور از آغاز/ خاطرات من از دوران وزارت خارجه».

حسب اظهارات و تحقیقات پژوهش‌گر پیش‌گفته در صفحه ۵۰۰ متن انگلیسی به صراحت آمده است: «مصدق با تأسیس شرکت بی‌طرف --مثلا هلندی- برای مدیریت موافقت کرد. پیشنهاد ما شراکت ۵۰-۵۰ بود و قرار شد به انگلستان منتقل کنیم».

ملاحظه می‌کنید که نگفته مصدق مخالفت کرد یا چنان که برخی در داخل می‌گویند لجوج بود. اتفاقا مصدق به آمریکایی‌ها سوء ظن نداشت و رهبران جمهوری اسلامی هم انتقاد می‌کنند که چرا به آمریکا اعتماد کرد اما آقای زیباکلام می‌گوید در مقابل پیشنهاد آمریکا لجاجت کرد!

اما کدام لجاجت؟ او که در حال مذاکره با آمریکا بر سر چند گزینه بود که سایه انگلستان را با سپردن به صندوق یا شرکت دیگر یا بانک جهانی کوتاه کند. در صفحه ۵۰۱ کتاب - متن انگلیسی- وزیر خارجه وقت آمریکا با صراحت و بی هیچ ابهامی می‌نویسد:

«با وزیر خزانه‌داری بریتانیا شراکت ۵۰-۵۰ را مطرح کردم اما او در پاسخ گفت: چرا به دزد نفت ما اجازه دادید به آمریکا بیاید و با او گفت‌وگو کردید؟ او باید نابود شود. این سخن وزیر خزانه‌داری بریتانیا راه حل هر گونه توافق و مصالحه و یک فرمول آبرومندانه برای حل مسأله را از بین برد». آن قدر این عبارت واضح است که هر توضیحی زیاده است.

در بخش دوم به این ادعا خواهیم پرداخت که در توجیه می‌گویند شاه قانونا حق داشته در غیاب مجلس نخست‌وزیر را عزل کند و عزل قانونی را نباید کودتا دانست. در بخش بعدی گفته خواهد شد:

اول: کرمیت روزولت ۲۸ تیر وارد ایران شده و در تدارک کودتا بود و شاه هم اگر می‌خواست مقاومت کند کنار زده می‌شد. پس طراح کودتا شاه نبوده کما این که اگر خود طراح بود در کودتای اول (۲۵ مرداد) باید در تهران می‌بود نه شمال.

دوم: انحلال مجلس در تاریخ ۲۵ مرداد ۱۳۳۲ در روزنامه باختر امروز اعلام شده حال آن که تاریخ دستخط عزل ۲۲ مرداد است و بعد شده ۲۳ مرداد.

سوم: شاه به درخواست مصدق برای امصای فرمان انحلال پاسخ نداده بود. اگر انحلال بدون امضای او رسمیت نداشته پس از نظر او مجلس وجود داشته و نمی توانسته به غیاب آن استناد کند.

چهارم: در متمم قانون اساسی مشروطه نیامده شاه در غیاب مجلس می‌تواند نخست‌وزیر را برکنار کند.

پنجم: انحلال مجلس در پی رفراندوم بوده و در رفراندوم مردم هم به انحلال رای داده بودند و هم به ادامه کار دولت تا تشکیل مجلس جدید و اگر مجلس به خاطر رفراندوم منحل شده بود و شاه در دوره فترت بود طبق همان رفراندوم دولت هم باید ادامه می‌یافت.

ششم: اگر این ادعا که چون رفراندوم در قانون اساسی مشروطه نیامده پس رفراندوم (انحلال مجلس ۱۷ و ادامه کار دولت تا تشکیل مجلس ۱۸) غیرقانونی است پذیرفتنی باشد قاعدتا باید شامل رفراندوم ۱۰ سال بعد که خود شاه برگزار کرد هم باید بشود. یک پادشاه نمی تواند یک رفراندوم را به موجب قانون اساسی مشروطه غیرقانونی بداند و خود ۱۰ سال بعد برای آنچه انقلاب شاه و ملت می‌نامید رفراندوم برگزار کند.

هفتم: چرا فرمان عزل نخست‌وزیر را وزیر دربار و روز روشن به خانه مصدق نبرد و شبانه سرهنگ نصیری فرمانده گارد شاهنشاهی برد؟ چون اصلا فرمان عزل نبود. بلکه توجیه بازداشت دکتر مصدق بود بر اساس کودتای ۲۵ مرداد بود زیرا نمی‌توانستند نخست‌وزیر مستقر را دستگیر کنند. کما این‌که قبل از آن برای دستگیری دکتر فاطمی و مهندس زیرک‌زاده رفته بودند. اگر عزل عادی و قانونی باشد نیاز به بازداشت نیست.

هشتم: نصیری در رامسر از شاه نامه سفیدامضا گرفته و کودتاچیان ۲۵ مرداد به قصد توجیه بازداشت مصدق آن را عجولانه پر کرده بودند. کنار امضا کلمات با فشردگی قرار گرفته‌اند و معلوم است اول امضا شده بعد نوشته‌اند. همچنین هیچ یک از دستخط های رسمی دربار غلط ندارد ولی در این دستخط کلمه «مرداد» را نادرست نوشته و اصلا کدام دستخط؟ هیچ‌جا هم اصل فرمان ثبت و ضبط نشده است. در حالی که در کشوری با سنت بسیار دیرپای پادشاهی و دربار فرمان پادشاه ثبت و ضبط می‌شود و حساب و کتاب و تشریفات دارد.

نهم: همان نیمه شب ۲۵ مرداد به فرمان مصدق نصیری بازداشت می‌شود و فردای آن روز هم مصدق و فاطمی به کار خود ادامه می‌دهند. چون کودتای ۲۵ مرداد شکست خورده بود. اگر نصیری تنها حامل نامه عزل بوده فردای آن روز شاه باید واکنش نشان می‌داده و عزل مصدق را از رادیو یا به موجب فرمانی دیگر اعلام می‌کرده یا وزیر دربار را برای تسلیم نامه می فرستاده است. کدام عزل کننده‌ای صحنه را ترک می‌کند و آماده خروج از کشور می‌شود؟ مگر ناصر الدین شاه بعد از عزل امیر کبیر از ایران رفت؟!

به این موارد و ادعاهای دیگر در بخش دوم با توضیح بیشتر می‌پردازم. با این تاکید که این اشارات تنها جنبه تاریخی دارد و قرار نیست در یک مقطع زمانی بمانیم.

بیشتر بخوانید:

دکتر محمد مصدق و ویلیام او داگلاس قاضی دستیار دیوان عالی ایالات متحده

عکسی از دکتر مصدق به همراه گارد مخصوص نخست وزیری مقابل خانه اش؛ سال ۱۳۳۰

۲۱۶۲۲۰

برای دسترسی سریع به تازه‌ترین اخبار و تحلیل‌ رویدادهای ایران و جهان اپلیکیشن خبرآنلاین را نصب کنید. کد خبر 1802739

منبع: خبرآنلاین

کلیدواژه: نخست وزیر ۲۵ مرداد

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.khabaronline.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «خبرآنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۸۴۸۵۳۲۶ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

آواز قوی ژان لوک گدار و هفتاد سالگی «هفت سامورایی» در کن کلاسیک

به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از ورایتی، بخش کلاسیک‌های کن، با نمایش فیلم‌های منتخب جشنواره به بزرگان سینما ادای احترام می‌کند و سالگردها را گرامی می‌دارد.

برنامه کامل کلاسیک‌های کن ۲۰۲۴ چنین است:

جشن صدمین سالگرد کلمبیا پیکچرز

«گیلدا» چارلز ویدور، ۱۹۴۶، آمریکا

پس از ترمیم این فیلم ۳۵ میلی‌متری و بازیابی تصاویر فیلم به صورت دیجیتال و ترمیم صدای آن همراه با تصحیح رنگ، اکران آن با حضور تام روتمن، رییس هیات مدیره و مدیر عامل گروه سونی پیکچرز اینترتینمنت موشن پیکچر انجام می‌شود.

گرامیداشت چهلمین سالگرد «پاریس، تگزاس» اثر ویم وندرس

فیلم «پاریس، تگزاس» ویم وندرس، ۱۹۸۴، آلمان غربی / فرانسه

فیلم برنده نخل طلای ۱۹۸۴ با ترمیم به روش 4k با حضور ویم وندرس اکران می شود.

«قرن کوستا-گاوراس» - حقیقت انقلابی است - اعترافات

به کارگردانی یانیک کرگوگ، فیلمنامه ادوی پلنل، محصول ۲۰۲۴، فرانسه

این فیلم یکی از ۱۰ قسمت مجموعه مستند «قرن کوستا-گاوراس» است که به تاریخچه فیلم «اعترافات» ساخته ۱۹۷۰ این کارگردان اختصاص دارد. نمایش با حضور کوستا گاوراس، ادوی پلنل و یانیک کرگوت صورت می‌گیرد.

آخرین فیلم ژان لوک گدار

«سناریوها» ژان لوک گدار / ۲۰۲۴، ۱۸ دقیقه و ۳۴ دقیقه، فرانسه / ژاپن

این فیلم با همکاری آرته فرانسه تولید شده و «سناریوها» عنوانی است که ژان لوک گدار برای آخرین فیلم خود در ۱۸ دقیقه انتخاب کرد. این فیلم به معنای واقعی کلمه یک روز قبل از مرگ داوطلبانه وی ساخته شد. علاوه بر این، ژان لوک گدار یک فیلم ۳۴ دقیقه‌ای هم ضبط کرد که در آن، با ترکیب تصاویر ثابت و متحرک، در نیمه راه بین خواندن و دیدن، پروژه خود برای ساخت «سناریوها» را در آن ترسیم کرد. اکران با حضور فابریس آرانو دستیار ژان لوک گدار و میترا فراهانی تهیه کننده انجام می‌شود.

هفتادمین سالگرد تولد هفت سامورایی

«هفت سامورایی» آکیرا کوروساوا

۱۹۵۴، ۳:۲۷ ساعت، ژاپن

فیلم ترمیم شده به صورت دیجیتالی توسط توهو، برای گرامیداشت هفتادمین سالگرد ساخته شدن این فیلم با حضور شیون کوماتسو از توهو نمایش داده می شود.

آثار کامل فردریک وایزمن

«نظم و قانون» فردریک وایزمن، ۱۹۶۹، آمریکا

ترمیم و نمایش فیلم توسط زیپورا فیلمز با همکاری استیون اسپیلبرگ، با مشارکت کتابخانه کنگره انجام شده و اکران با حضور فردریک وایزمن انجام می‌شود.

«سال‌های زوال» ریموند دیپاردون

۱۹۸۴، فرانسه

ارایه فیلم ترمیم شده با کیفیت 4K زیر نظر کلودین نوگارت و ریموند دپاردون با حضور کلودین نوگارت و ریموند دپاردون صورت می‌گیرد.

تجلیل لوسی بارتو، تهیه کننده

«خداحافظ برزیل» کارلوس دیگس / ۱۹۷۰، برزیل

گرامیداشت شصتمین سالگرد «چترهای شربورگ» ژاک دمی

«چترهای شربورگ» ژاک دمی / ۱۹۶۴، فرانسه

ترمیم فیلم برنده نخل طلای ۱۹۶۴ و نمایش آن با حضور روزالی واردا-دمی و متیو دمی.

«ژاک دمی، رز و نوآر»

فلورانس پلاتارتس / ۲۰۲۴، فرانسه

نمایش با حضور فلورانس پلاتارتس و فردریک بونو (فیلمنامه نویس).

مستند «فی»

لوران بوزرو / ۲۰۲۴، آمریکا

اولین مستند بلند درباره فی داناوی بازیگر سرشناس که در آن درباره حرفه خود صحبت می‌کند و از نقش آفرینی‌هایش در «بانی و کلاید»، «محله چینی ها» و «شبکه» می‌گوید. پسرش لیام، همکاران و دوستانش مانند شارون استون، میکی رورک، جیمز گری و بسیاری دیگر در این فیلم درباره وی صحبت کرده اند. اکران با حضور فی داناوی و لوران بوزرو انجام می شود.

«مرد ایده جیم هنسون»

ران هاوارد / ۲۰۲۴، آمریکا

یک مستند تلویزیونی از دیزنی درباره آنچه در ذهن جیم هنسون، رویاپرداز خلاق می‌گذرد و از سال‌های اولیه‌اش به عنوان عروسک‌گردان در تلویزیون محلی تا موفقیت جهانی «سسامی استریت» و «ماپت شو» را دربرمی‌گیرد. ران هاوارد، کارگردان برنده اسکار، با دسترسی بی‌سابقه‌ای به آرشیو شخصی جیم، نگاهی جذاب و روشنگر به مرد پیچیده‌ای ارایه کرده است که تخیلش الهام‌بخش جهان است. فیلم با حضور ران هاوارد اکران می‌شود.

یکی از چهره‌های کلیدی سینمای کره

«راه رفتن در فیلم»

لیانگ کیم / ۲۰۲۴، کره جنوبی

پرتره یکی از چهره‌های کلیدی در ظهور سینمای کره؛ کیم دونگ هو، بنیانگذار جشنواره بین‌المللی فیلم بوسان در این فیلم ارایه می‌شود و به شرح فداکاری و خلاقیت او در خدمت به سینما می‌پردازد و می پرسد: چگونه یک مقام عالی رتبه عاشق سینما شد؟ فیلم با حضور دونگ هو کیم و لیانگ کیم اکران می‌شود.

«ژاک روزیه، از یک موج به موج دیگر»

امانوئل بارنو / ۲۰۲۴، فرانسه

فیلمی از سفر خشن و مستقل یک فیلمساز در آشفتگی همیشگی که همواره مورد تحسین هم‌دوره‌ای‌ها و منتقدان بوده است. با حضور امانوئل بارنو نمایش داده می‌شود.

تصویری دیگر از الیزابت تیلور

«الیزابت تیلور: نوارهای گمشده»

نانت برستاین / ۲۰۲۴، آمریکا

به لطف دسترسی به آرشیو شخصی الیزابت تیلور و ۷۰ ساعت فیلم‌های صمیمی ضبط شده که تازه کشف شده، بازیگری چنان دوباره دیده می‌شود که به دور از تصویر عمومی از خود است. نمایش با حضور نانت برستاین انجام می‌شود.

آخرین روزهای فرانسوا تروفو

«فرانسوا تروفو، سناریوی زندگی من»

دیوید تبول / ۲۰۲۴، فرانسه

فرانسوا تروفو در اواخر عمرش که به شدت بیمار بود به همسر سابقش مادلین مورگنسترن پناه برد و او سعی کرد وی را با وجود رنج طولانی‌اش مشغول نگه دارد. این فیلمساز به دوستش کلود دو گیورای اعتماد کرد و قصد داشت زندگی نامه خود را بنویسد، اما چون خیلی ضعیف شده بود، پروژه را رها کرد. این فیلم بخشی از این داستان نهایی را فاش می‌کند. اکران با حضور دیوید تبول و سرژ توبیانا (فیلمنامه نویس) انجام می‌شود.

«روزی روزگاری میشل لگراند»

دیوید هرتسوگ دسیتس / ۲۰۲۴، فرانسه

میشل لگراند نوازنده جاز و آهنگساز خارق‌العاده، سازنده آهنگ‌های مهمی در تاریخ سینما است، از جمله فیلم‌های ژاک دمی، به ویژه «چترهای شربورگ» که شصتمین سالگرد آن در کن برگزار می شود. این فیلم با استفاده از آرشیوها و حساب های شخصی که قبلاً دیده نشده بود، به زندگی وی اختصاص یافته و موسیقی و زندگی حرفه‌ای یک استاد را تصویر می‌کند. نمایش با حضور کارگردان انجام می‌شود.

نمایش فیلم‌های ترمیم شده

«سیلی زدن به هیولا در صفحه یک» مارکو بلوکیو / ۱۹۷۲، ایتالیا / فرانسه

«بزرگراه شوگرلند» استیون اسپیلبرگ / ۱۹۷۴، آمریکا

«کمپ تیاروی» عثمان سمبنه و تیرنو فاتی سو / ۱۹۸۸، سنگال / الجزایر / تونس

«ارتش سایه ها» ژان پیر ملویل / ۱۹۶۹، فرانسه

«جانی اسلحه‌اش را گرفت» دالتون ترامبو / ۱۹۷۱، آمریکا

«روزورا در ساعت ۱۰» ماریو سوفیچی / ۱۹۵۸، آرژانتین

«تاسیو» مونتسیو آرمنداریز / ۱۹۸۴، اسپانیا

«رز دریا» ژاک دو بارونچلی / ۱۹۴۷، فرانسه

«بونا» لینو بروکا / ۱۹۸۰، فیلیپین

«مانتان» شیام بنگال / ۱۹۷۶، هند

«شانگهای بلوز» تسویی هارک / ۱۹۸۴، هنگ کنگ

«چهار شب یک رویاپرداز» روبر برسون / ۱۹۷۱، فرانسه / ایتالیا

فیلم افتتاحیه

«ناپلئون» آبل گانس (۱۹۲۷) فیلم افتتاحیه بخش کن کلاسیک

کد خبر 6089583